SEÇİM, DEMOKRASİ VE SİYASAL PARTİLER

Adem Yazır

Yayınlanma Tarihi: 23 Haziran 2025

Okunma: 69

SEÇİM, DEMOKRASİ VE SİYASAL PARTİLER

Seçim ve Demokrasi

Seçim ve oy verme demokratik toplumların en önemli uyum ve uzlaşma aracıdır.

Oyların değerlendirilmesi açısından seçim sistemleri ikiye ayrılır: Çoğunluk temsili sistemi ve nispi temsili sistemidir.

Siyasal yönetim şekilleri ise; Baskıcı yönetimler, özgürlükçü yönetimler olarak tanımlanmaktadır.
Baskıcı yönetimler; Monarşi, oligarşi, aristokrasi, faşizm, nasyonal sosyalizm ve kominizmdir.

Özgürlükçü yönetim ise demokrasidir. Demokrasi; Katılımcı demokrasi, temsili demokrasi veya liberal demokrasi şeklinde olabilir. Siyaset siyasal aktörler eliyle yürütülür. Devlet ve toplum arasındaki iletişimi sağlayan birincil öğe siyasal partilerdir.

M. Duverger'e göre; Partilerin doğuşu demokrasinin gelişimine yani oy hakkının ve parlamentonun yetkilerinin genişlemesine bağlıdır.

Siyasal partilerin ilk ortaya çıktığı yer ABD'dir. ABD'de bugünkü cumhuriyetçi ve demokrat partilerin temellerini oluşturan partiler 1790-1800 yılları arasında ortaya çıkmıştır.

Seçme ve seçilme hakkının verilmesinin nedeni bu ülkede feodalizmin olmamasıdır.

Siyasal Partilerin İşlevleri

Modern demokratik rejimlerde partinin en önemli işlevi, kendilerini destekleyen seçmenlerin ve çeşitli sosyal grupların çıkarlarını bağdaştırmak ve bir senteze ulaşmaktır.

Duverger'e göre parti örgütlenmeleri: Komite, ocak, hücre ve milis olarak tanımlanır.
Komite tipi örgütlenme; Sınırlı ve az sayıda nüfuzlu ve seçkin kişilerin bir araya gelmesiyle oluşur.

Ocak tipi örgütlenme; Yığınlara kitlelere seslenir. Ocaklar kitle partileriyle ortaya çıkar.
Hücre tipi örgütlenme; Komite ve ocak tipi örgütlenmenin yöresel nitelikleridir. Aslında hücrenin temeli mesleki örgütlenmedir.
Milis tipi örgütlenme; Milis üyeleri, askeri özelliklere göre, aynı disiplin ve eğitime tabi tutulur ve mücadele eylemlerine giren gruplardan oluşur.

Demokrasilerde siyasal partilerin yanında başka örgütlenmelerde vardır. Sendikalar, dernekler ve baskı grupları gibi sivil toplum kuruluşları bunlardan bazılarıdır.

Siyasal sosyolojinin önem verdiği konulardan biri de baskı gruplarıdır. Baskı gruplarının amacı iktidarı ele geçirmek değil, iktidarı elinde bulunduranların karar alma mekanizmalarını etkilemektir.

Dr. Adem Yazır (23.06.2025) Haftaya (Modern dönemde siyaset) konusu incelenecektir.